بیماری سلیاک
بیماری سلیاک مانند هر بیماری خود ایمنی دیگر نیازمند مراقبت و دقت در رفتارهای خوراکی است. مبتلایان به این بیماری می‌توانند برای داشتن وضعیت بهتر در طول روز، از غذاهای حاوی گندم و غلات مصرف نکنند. خوشبختانه محصولات متنوع مخصوص بیماران سلیاک در بازار وجود دارد که می‌توانید به راحتی از آنها استفاده کرده و جلوی مشکلات گوارشی خود را بگیرید. سوء جذب سلیاک در زنان و مردان و کودکان می‌تواند مشکلات مختلفی از درجات خفیف تا شدید ایجاد کند.
اگر دوست دارید بدانید که بیماری سلیاک چیست و چه علائمی دارد و چگونه می‌توانید آن را درمان یا کنترل کنید، حتما در ادامه با ما همراه باشید.
پیشنهاد مطالعه: گلوتن چیست
بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک نوعی بیماری خودایمنی است که در آن، بدن به گلوتن گندم، جو و جوی دوسر واکنش غیرطبیعی نشان می‌دهد. Celiac disease بیماری‌ای است که حتی می‌تواند از سنین بسیار پایین و در کودکی علائم خود را بروز دهد.
در این بیماری، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های روده باریک حمله می‌کند و پرزهای جذب‌کننده مواد مغذی را تخریب می‌کند. این آسیب منجر به کاهش توانایی بدن در هضم و جذب گلوتن می‌شود. در نتیجه، مصرف گلوتن می‌تواند علائمی مانند دل‌درد، نفخ، اسهال، یبوست و در برخی موارد علائم خارج روده‌ای مانند خستگی و کم‌خونی ایجاد کند.
ارتباط سلیاک و یبوست هم در برخی از افراد دور از انتظار نیست. در ۱۰-۱۵٪ بیماران سلیاک ، یبوست دیده می‌شود. یبوست در سلیاک ناشی از آسیب به پرزهای روده و اختلال در جذب آب و الکترولیت‌ها است. اسهال یا یبوست بستگی به شدت التهاب روده و نحوه پاسخ بدن دارد. در بیماران که دچار یبوست می شوند حرکات دودی شکل در روده کند می گردد.
اگر به بیماری سلیاک مبتلا باشید، ممکن است دستگاه گوارش فوقانی شما نیز دچار درد شود. احتمالاً گاهی پس از مصرف غذاهای حاوی گلوتن، مانند برخی از فست‌فودها، سوسیس و حتی برخی از محصولات فرآوری‌شده، احساس کرده‌اید که چیزی مانند توپ در گلوی شما گیر کرده است یا مری و معده‌تان دچار درد شده است. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از سلیاک یا عدم تحمل گلوتن باشند.
با توجه به اینکه در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به پرزهای جذب‌کننده مواد مغذی در روده باریک حمله می‌کند و باعث التهاب و تخریب آنها می‌شود، ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که آیا سلیاک می‌تواند بیماری خطرناکی باشد یا خیر؟ در ادامه، این موضوع را بررسی خواهیم کرد.
پیشنهاد مطالعه: رژیم بدون گلوتن
آیا بیماری سلیاک خطرناک است؟
حالا که می‌دانید سلیاک چه بیماری است، باید بدانید که این بیماری به خودی خود خطرناک نیست و کسی را نمی‌کشد اما مطمئن باشید در صورت عدم رعایت رژیم غذایی و شدت پیدا کردن علائم و عوارض آن، می‌تواند منجر به مرگ زود هنگام شود.
اگر به سلیاک مبتلا هستید، باید بدانید که رعایت رژیم غذایی در شما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در غیر این صورت امکان دارد بعد از مدتی دچار زخم‌های روده شوید. زیرا روده شما پرزها و سلول‌های خود را از دست داده و مواد غذایی می‌توانند روده شما را زخم کنند.
وقتی علائم بیماری سلیاک خفیف را تجربه کردید، باید به یک پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید و بعد از اطمینان از ابتلا به این بیماری، رژیم غذایی خود را زیر نظر یک متخصص تغذیه پیش ببرید. فقط با عدم مصرف غذاهای حاوی گلوتن می‌توانید علائم و عوارض این بیماری را کاهش دهید. در کنار رژیم غذایی خود باید از محصولات بدون گلوتن حاوی غلات استفاده کنید تا بدن شما دچار کمبود کربوهیدرات، ویتامین‌ها و… نشود.
علت بیماری سلیاک
بیماری سلیاک از بیماری‌های خود ایمنی است. در بروز بیماری‌های خود ایمنی، علت بسیار دقیق و مشخصی نمی‌توان پیدا کرد. عوامل محیطی و ژنتیکی و یا هر دو می‌توانند منجر به بروز این بیماری‌ها شوند. در بیماری‌های خود ایمنی، بدن اشتباهی به سلول‌های داخلی حمله کرده و علیه آنها اقدام به تولید آنتی بادی می‌کند. در بیماران سلیاکی نیز این مشکل در درون بدن رخ می‌دهد. گلوتن به عنوان یک ماده خارجی و تهدید شناسایی شده و علیه آنها آنتی بادی تولید می‌شود. این کار می‌تواند به روده‌ها آسیب وارد کند و منجر به بروز دل درد و دل پیچه و اسهال شود.
قبلا تصور می شد یکی از دلایل دیگر بروز بیماری سلیاک در دوران کودکی و نوزادی نهفته است. بطوریکه مصرف گلوتن در پیش از 3 ماهگی می‌تواند منجر به بروز این مشکل شود و بدن دچار یک بیماری خود ایمنی گردد. امروز تحقیقات نشان می دهد نمی‌توان بروز این بیماری را فقط به همین عامل نسبت داد. زیرا کودکان و بزرگسالانی هم هستند که در پیش از 3 ماهگی اصلا گلوتن مصرف نکرده‌اند اما همچنان در سنین بالاتر به این بیماری دچار شده‌اند. البته سلیاک در بزرگسالان شایع‌تر است.
اگر علائم محیطی دیگری در بروز این بیماری نقش داشته باشند، هنوز به درستی و کامل تشخیص داده نشده‌اند.
علائم بیماری سلیاک
بیماری سلیاک در بزرگسالان و کودکان و هر آن کس که به این بیماری مبتلا باشد، با علائم خاصی همراه است. برخی از نشانه‌های سلیاک شامل موازد زیر هستند:
الف: علائم گوارشی:
- دردهای شکمی، اسهال و استفراغ، نفخ شکم
- مدفوع چرب (استئاتوره) و با بوی تند
ب: علائم روانی و رفتاری
- اضطراب، تحریک پذیری و تغییرات خلقوخو
- حالات افسردگی
ج) علائم عمومی
- خستگی مزمن و ضعف عضلانی
- کبودی بدن و خون دماغ شدن
د) علائم مرتبط با تولید مثل
- ناباروری و اختلال باروری
ه) علائم متابولیک و فیزیکی
- کاهش وزن و دهیدراتاسیون
این علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان و کودکان وجود دارد اما ممکن است شدت آن کمی متفاوت باشد.
رنگ مدفوع در بیماری سلیاک و قوام ممکن است تغییر کند. به‌ویژه، سوءجذب چربی‌ها می‌تواند منجر به مدفوع چرب (استئاتوره)، حجیم، بدبو و گاهی روشن‌تر از حد طبیعی شود. با این حال، تغییرات در مدفوع به تنهایی نشانه قطعی بیماری سلیاک نیستند و می‌توانند ناشی از سایر مشکلات گوارشی نیز باشند. در صورت مشاهده چنین تغییراتی، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و از قطع خودسرانه گلوتن قبل از انجام آزمایش‌های تشخیصی خودداری کنید.
تشخیص قطعی سلیاک
بیماری سلیاک از بیماری‌هایی است که امکان دارد با برخی از بیماری‌های دیگر گوارشی اشتباه گرفته شود. به همین دلیل بهتر است برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای شما آزمایش خون تجویز خواهد کرد. در این تست خون قرار است آنتی بادی‌های خون شما اندازه گیری شوند. در برخی از موارد ممکن است پزشک برای تشخیص قطعی سلیاک، اقدام به بیوپسی و نمونه برداری از روده کند.
در کودکان هم باید تشخیص دقیق صورت بگیرد. زیرا کودکان مانند بزرگسالان در بیان درد خود به طور مشخص صحبت نمی‌کنند. علائم بیماری سلیاک در کودکان تقریبا مانند بزرگسالان است و به محض این که با چنین کودکی مواجه شدید، باید سریع‌تر با پزشک متخصص مشورت کنید. در کودکان با توجه به سن و سال و شرایط بدنی، تجویز آزمایش خون قطعی است اما نمونه برداری از روده با نظر متخصص انجام خواهد شد.
آیا سلیاک قابل درمان است؟
این که بخواهیم بگوییم بیماری سلیاک قابل درمان است یا خیر، باید گفت که با دانش پزشکی امروزی، پاسخ خیر است. معمولا یکی از ویژگی‌های بیماری خود ایمنی همین است که درمان آنها به طور قطعی و کامل نیست. تنها راهی که دارید این است که تا پایان عمر از غذاهای گلوتن دار پرهیز کنید. حتی خوردن یک کیک کوچک هم می‌تواند این بیماری و علائم آن را در شما تشدید کند. بنابراین پرهیز غذایی بهترین روش است.
در بیماری سلیاک، پرهیز مادامالعمر از گلوتن ضروری و حیاتی است. بهبود پرزهای روده در بزرگسالان معمولاً ۶ ماه تا ۲ سال و در کودکان ۳ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد، اما این مدت زمان به شدت آسیب اولیه و پایبندی به رژیم بستگی دارد. پس از ترمیم روده، تنها در صورت ادامه رژیم بدون گلوتن، علائم بازنمی‌گردند. قطع گلوتن از عوارض خطرناک پیشگیری می‌کند، اما برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه‌ای، مصرف غلات غنی شده و مشورت با متخصص تغذیه توصیه می‌شود.
درمان بیماری سلیاک چگونه است؟
بیماری سلیاک از بیماری‌هایی است که خیلی راحت می‌توانید آن را کنترل کرده و برای همیشه از شر دردهای آن خلاص شوید. درست است که درمان این بیماری فعلا ممکن نیست اما در صورتی که بخور و نخورهای تغذیه‌ای را رعایت کنید، حتما تاثیر آن را خواهید دید.
شما می‌توانید در اینترنت عبارت ” بیماران سلیاکی چه بخورند ” را جستجو کنید و با لیست محصولات غذایی مختلف تولید شده در این زمینه آشنا شوید. این که می‌گوییم باید مواد غذایی فاقد گلوتن مصرف کنید، به این دلیل است که شما با قطع مصرف غلات، میزان آهن، ویتامین‌های گروه B و مقدار زیادی از کربوهیدراتی که نیاز روزانه بدنتان است را از دست می‌دهید. لذا باید مواد غذایی که با غلات بدون گلوتن تهیه می‌شوند را مصرف کنید. این محصولات در فروشگاه‌های مخصوص و سوپرمارکت‌های مختلف وجود دارند.
شما با خرید محصولات غذایی مخصوص و فاقد گلوتن از فروشگاه‌های اینترنتی می‌توانید قدم بسیار مهمی در راستای بهبود زندگی خود بردارید. اگر سلیاک در آزمایش خون شما مثبت است، حتما زودتر اقدام کنید.
سلامت پژوهان
طول عمر بیماران سلیاک
حالا که دانستید بیماری سلیاک چیست، باید بدانید که این بیماری به خودی خود کشنده نیست و نمی‌تواند منجر به مرگ کسی شود اما در صورتی که به درمان و بهبود آن بی اعتنا باشید، زندگی شما به مخاطره کشیده خواهد شد. این که علائم سلیاک در زنان یا مردان یکی است، کاملا واضح است اما باید بدانید که احتمال مرگ و میر ناشی از مشکلات گوارشی در مردان بیشتر از زنان است و باید بیشتر مراقبت کنید.
ممکن است با خود فکر کنید که سلیاک و لاغری به یک دیگر مرتبط هستند و بعد از مدتی دچار لاغری مفرط خواهید شد. در این خصوص باید گفت که بروز این اتفاق در افرادی شایع است که نه تنها غلات مصرف نمی‌کنند، بلکه محصولات غذایی مخصوص و بدون گلوتن را هم جایگزین آنها نمی‌کنند. اگر بدانید بیماری سلیاک چیه و چطور می‌توانید از عوارض آن در امان باشید، نه تنها عمر شما کاهش پیدا نمی‌کند، بلکه می‌توانید مانند سایر افراد از عمر طبیعی بهره‌مند شوید. باید سعی کنید به جای پرداختن به علت سلیاک یا طول و عمر و این مسائل، به درمان آن متمرکز شوید.
سخن پایانی
ما تمام تلاش خود را کردیم که برای شما توضیح دهیم سلیاک چیست و چگونه درمان می‌شود و آیا این بیماری می‌تواند خطر آفرین باشد؟ همچنین در ادامه پیرامون این که آیا سلیاک قابل درمان است یا خیر، مطالب مهمی را برایتان گفتیم. مجددا باید تاکید کنیم که اگر به دنبال این هستید که بدانید سلیاک درمان دارد یا خیر، باید بگوییم خیر این طور نیست. بعد از تشخیص قطعی سلیاک توسط پزشک، باید بدانید که می‌توانید فقط و فقط آن را کنترل و مهار کنید اما خبری از درمان نخواهد بود. دست کم با دانش پزشکی امروز، فعلا نمی‌توانید امید به درمان قطعی داشته باشید.
شما می‌توانید بیماری خود را با خرید و استفاده از محصولات غذایی بدون گلوتن، به راحتی کنترل کرده و به عمر خود بیفزایید.